Sosyal Medya

Makale

‘Azerî- Ermeni Sürtüşmesi’nin yakın geçmişine kısa bir bakış..

tarihinde yayınlandı.

Sovyet Rusya komünist imparatorluÄŸunun dağılmasından önceki son demlerde, 1989-90’larda, Sovyetler BirliÄŸi üyelerinden özellikle de ikisi arasında, Azerbaycan ile Ermenistan arasında etnik çatışmalar tırman(dırıl)ıyordu.

O hassas günlerin öncesinde de baÅŸta Ä°ngiliz gazeteleri olmak üzere, kapitalist emperyalizm dünyası, Kafkas’larda yeni bir devletin doÄŸmakta olduÄŸunun ayak seslerini muÅŸtuluyorlar ve ‘Kafkas’larda, doÄŸu hırıstiyanlığının yiÄŸit bekçileri’ olarak niteledikleri hıristiyan ermeni halkını ve doÄŸmakta olan Ermenistan devletini selâmlıyorlardı.

Bazı siyasî gözlemci ve yorumcular, Ã¼zerindeki baskıyı hafifletmek ve kapitalist emperyalizm dünyasının hoÅŸnutluÄŸunu kazanmak için, Gorbaçov’un, Ermenistan’ı koruyan bir tavır sergilemek düşüncesinde olduÄŸunu ve bunun için, ermeniler ve azerîler arasındaki gerilimin Sovyet gizli servisi KGB tarafından özellikle tahrik edildiÄŸini düşünürken, tamamen de haksız sayılmazlardı. 

***

Çünkü, o günlerde, Azerbaycan’ın Sumgayt ÅŸehrindeki ermenilerle azerîler arasında meydana gelen sürtüşmeler bu gerilimi daha bir tırmandırmış ve Sovyetler BirliÄŸi”nin son lideri Mihail Gorbaçov, 19-20 Ocak 1990 gecesi yüzlerce tankı Bakû’ya sürerek, yüzlerce azerîyi katletmiÅŸ ve kapitalist-emperyalizm dünyası, hıristiyan ermeni halkı korunuyor görüntüsü de taşıdığından bu saldırıya hiçbir tepki vermemiÅŸti.

Azerî halkı ise kan ağlıyordu.

Azerî halkının, o ayda cereyan ettiÄŸi için, ‘Qanlı Janvar’ (Kanlı Ocak / Janvier/ Yanvar) diye andığı o büyük Rus Saldırısının acı hâtırası zihinlerde hâlâ da dip-diridir.

***

AÄŸustos-1991’de -75 yıllık- Sovyet komünist imparatorluÄŸu, bu rejimi kurtarmak için yapılan bir askerî darbe teÅŸebbüsünün baÅŸarısız kalması üzerine ve -o zamanlar Moskova Komünist Partisi baÅŸkanı olan- Boris Yeltsin liderliÄŸindeki halk kitlelerinin askerî darbeye karşı çıkması ve Kırım’da tutuklanan Gorbaçov’un serbest bıraktırılmasını takiben.. Yeltsin, Gorbaçov’a, ‘Sovyetler BirliÄŸi’nin dağıldığı’na dair hükmü imzalatıyor ve ortaya, -en büyüğü Rusya Federasyonu olmak üzere- 15-16 devlet ortaya çıkıyordu.

Bunlardan ikisi de Ermenistan ve Azerbaycan idi.

***

Azerbaycan ağır bir yönetim boÅŸluÄŸuna düşmüştü. Ayrıca, azerî yöneticiler neredeyse ‘ateist’ denilecek çapta eski komünist-laik idiler. Halk da, maalesef, inanç bakımından tam-takır bırakılmıştı, komünist dönem boyunca.. Yeni devletin başına gelenler arka arkaya devriliyorlardı. Memmedof, Elçibey..

Sonra.. Sovyetler döneminde, -L. Brejnev’den sonraki 2. kiÅŸi durumunda olan ve sonra gözden düşen- Haydar Aliev Bakû’da iktidarı ele geçiriyordu.

Ancak, Ermenistan devleti ise daha hazırlıklıydı ve istiklal bayrağı, Ermeni Kilisesi’nin eline verilmiÅŸti, kitleler dinî bir heyecanla sahip çıkıyordu, devletine..

***

Ermenistan, Azerbaycan içindeki Nagorno (daÄŸlık) QarabaÄŸ mıntıkasının muhtariyetini ilan etmiÅŸ ve arkasından da, bu bölgeyi, Laçin vâdisi’ni de kontrolüne alarak, Ermenistan’a baÄŸlamış ve çıkan çatışmalarda Azerbaycan’ın topraklarının yüzde 20’si, beÅŸte birisi de iÅŸgal altına düşmüş; sivil halktan binlerce insan katledilmiÅŸ, evleri-barkları yerleÅŸim birimleri ermenilerin eline geçmiÅŸ; azerî halkından bir milyonu aÅŸkın insan, Bakû’ya sığınmak zorunda kalmıştı.

Haydar Aliev ise ‘qaçgınlar’ dediÄŸi kitleleri, ‘fiÅŸeng sesini eÅŸitip qaçdıııız’ diye eleÅŸtiriyordu. Ama kendisi de 7 yıl kadar ve yerine geçen oÄŸlu Ä°lham da, bu duruma bir çare bulamamıştı. Onlar, halkın Ä°slamî açıdan güçlenmesine karşı tedbirler almakla meÅŸguldüler.

Ermenistan ise hem kilisenin ve hıristiyan-kapitalist emperyalizminin ve hem de Rusya’nın kesin desteÄŸine sahip idi. Ermenistan sınırları, Rusya askeri tarafından korunmaktan ayrı olarak, Ermenistan en modern silahlarla da donatılıyor. 

***

Åžimdilerde, ‘Azerbaycan’ı yüreklendirenin ErdoÄŸan olduÄŸu’  tarzındaki iddialara da yarın deÄŸinelim, inÅŸaallah..

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.